Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Pabianicach

UZASADNIENIE

T. C. wystąpił przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w J. o zapłatę kwoty 17.325,85 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 08 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazał, że dochodzona kwota wynika z kredytu konsumenckiego zaciągniętego w (...) i zwróconego przed upływem terminu wskazanego w treści umowy kredytowej, stanowi ona równowartość części opłaty przygotowawczej pobranej przez pozwanego, która zgodnie z obowiązującymi przepisami winna zostać zwrócona w przypadku wcześniejszej spłaty.

Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. (pozew k. 2-5).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według nom przepisanych. Podniósł, że w opłacie przygotowawczej zawarte są koszty różnego rodzaju i nie wszystkie dotyczą całego okresu kredytowania, niektóre zależą od kwoty kredytu i nie podlegają obniżeniu - jak np. koszty pośrednika (...) Finanse Sp. z o.o., koszty zaangażowania osób i systemów do analizy sytuacji i powzięcia decyzji. Zakwestionował wysokość kwoty dochodzonej pozwem, wskazał, że powód nie przedstawił, które koszty z tej opłaty przygotowawczej kwalifikują się do obniżenia i w jakiej wysokości (odpowiedź na pozew k. 46-48).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 08 kwietnia 2016 r. T. C. zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową (...) w J. umowę kredytu na kwotę 79.200 zł. Zobowiązał się zwrócić kwotę kredytu wraz z odsetkami w 96 ratach miesięcznych według planu wpłat do dnia 30 marca 2024 r. oraz uiścić opłatę przygotowawczą w wysokości 19.800 zł. Umowa została podpisana przez kredytobiorcę oraz pracowników kredytodawcy (kierownika oddziału (...) i kasjera). Powód otrzymał formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, gdzie wskazano istotne dane dotyczące kredytu jak: całkowitą kwotę kredytu – 79.200 zł, sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu -137,461,96 zł, liczbę rat kredytowych – 96, wysokość rat – równe w kwocie 1.129,54 zł, rzeczywistą stopę oprocentowania. W rubryce formularza pośrednik kredytowy wpisano „nie dotyczy” (umowa k.9-13, plan wpłat k.14-15, formularz k. 23-27).

Przy zawieraniu umowy nie korzystano z usług pośrednika kredytowego, powód kontaktował się wyłącznie z pracownikami (...). Kwota 58.000 zł t.j. różnica między kwotą kredytu wskazaną w umowie i opłatą przygotowawczą została przekazana do dyspozycji powoda przelewem na jego konto bankowe (w protokole rozprawy z dnia 29 września 2017 r. zeznania świadka E. S. 00:12:34-00:16:28, 00:19:53, zeznania powoda 00:20:47 w zw. z 00:01:53 – 00:08:32).

Kwota kredytu została przez powoda spłacona w 364 dniu okresu kredytowania (bezsporne).

Pozwany dokonał rozliczenia należnych odsetek proporcjonalnie, odmówił zwrotu bądź obniżenia pobranej opłaty przygotowawczej. Wyjaśnił, że prowizja i opłata przygotowawcza stanowią koszty (...) : koszty wynagrodzenia pośrednika ( (...) Finanse sp. z o.o.), rozpatrywania wniosków kredytowych, przygotowania umów, uruchomienia administrowania – wprowadzenie do systemu umowy, harmonogramu, zabezpieczeń. Opłata przygotowawcza wynika z treści umowy, stanowi 25% pożyczonej kwoty, tj. 25 % z 79.200,00 zł (pisma k. 29, k. 30-31).

Powód wystąpił do pozwanego w sprawie podjęcia negocjacji w zakresie kwoty 19.800 zł. Pozwany nie przystąpił do negocjacji.

(pismo k. 32-33).

Pozwany (...) korzysta z usług agencyjnych podmiotu (...) Finanse Sp. z o.o., uiszcza z tego tytułu wynagrodzenie ryczałtowe i prowizję od udzielonych kredytów
i pożyczek. (...) w J. jest jedynym wspólnikiem (...) Finanse Sp. z o.o. (faktura k.50, k.51-52, odpis z KRS k. 55).

Od dnia 11 lipca 2016 r. opłata przygotowawcza w (...) wynosi 50 zł (bezsporne; (...)

Sąd dokonał ustaleń na podstawie dowodów z dokumentów, których treści nie zaprzeczyła żadna ze stron, zeznań powoda i świadka – nie kwestionowanych przez pozwanego.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą roszczenia są przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1528).

Na podstawie art. 49 ust. 1 tej ustawy w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Przepis ten określa skutki, jakie dla zobowiązania konsumenta pociągnie za sobą realizacja kredytu przed terminem i winien być rozumiany w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów kredytu, niezależnie od ich charakteru, z tym wyjątkiem, że redukcja ta ma charakter proporcjonalny – odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.

Rozwiązanie to w istotny sposób zmienia typowy rozkład ryzyka kontraktowego pomiędzy stronami umowy, osłabiając stabilność zobowiązania w zakresie kosztów kredytu i ograniczając tym samym pewność ekonomicznej sytuacji kredytodawcy. Koszty, od których ponoszenia konsument zostaje zwolniony na podstawie komentowanego przepisu, obejmują wszelkie świadczenia na rzecz kredytodawcy przekraczające wysokość kapitału. Z tego powodu, jak zauważono w literaturze (T. Czech, Kredyt, s. 499), zakres tych kosztów pozostaje szerszy od całkowitego kosztu kredytu w rozumieniu art. 5 pkt 6 KredytKonsU – mogąc obejmować także roszczenia, które powstały już po zawarciu umowy i nie były możliwe do przewidzenia przez kredytodawcę w chwili jej zawarcia (odmiennie, za odczytaniem art. 49 KredytKonsU przez pryzmat legalnej definicji "całkowitego kosztu kredytu", M. Chruściak, w: Ustawa, s. 166).

Zwolnienie konsumenta od kosztów kredytu łączy, zgodnie z art. 49 KredytKonsU, proporcjonalna zależność od zakresu przedterminowej spłaty. Wysokość środków przekazanych przez konsumenta wpływa bezpośrednio na zmniejszenie się globalnej kwoty zobowiązania – a tym samym na skrócenie terminu spłaty należności na rzecz kredytodawcy. W tym samym zakresie traci on, na podstawie komentowanego przepisu, roszczenie o koszty kredytu, które przysługiwałyby mu, gdyby dług konsumenta realizowany był w pierwotnie ustalonym terminie. Mechanizm ten, co istotne, pozbawia podstawy prawnej wszelkie koszty kredytu za okres, o który skróceniu uległ czas jego spłaty – także te, które zostały już spełnione na rzecz kredytodawcy (ust. 1 in fine). Zdecydowanie wzmacnia to efektywność tego rozwiązania jako sposobu stworzenia preferencji dla ekonomicznych interesów konsumenta – wykluczając zarazem jego obchodzenie przez zastrzeganie wszystkich lub niektórych kosztów jako świadczeń płatnych z góry. W razie spełnienia przez konsumenta świadczeń, które następnie utraciły podstawę prawną na podstawie art. 49 KredytKonsU, może on żądać ich zwrotu w ramach ogólnej konstrukcji świadczenia nienależnego -art. 410 k.c. (Kredyt konsumencki red. Osajda 2017, wyd. 1/M. Grochowski).

W oparciu o art. 5 ust. 6 ustawy całkowity koszt kredytu oznacza wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Spór między stronami dotyczy części kosztów kredytu udzielonego przez (...), nazwanych „opłatą przygotowawczą”. Pozwany podniósł, że na opłatę tę składa się wiele składników, przy czym tylko niektóre z nich uzależnione są od okresu kredytowania, inne są stałe, uzależnione od wysokości kwoty kredytu. W opinii pozwanego obniżenie opłaty proporcjonalnej nie może odnosić się do tych składników opłaty przygotowawczej, które nie są uzależnione od długości okresu kredytowania.

Zgodnie ze stanowiskiem Rzecznika (...) i Prezesa UOKiK, podzielanym przez Sąd, niezależnie od sposobu nazwania tego rodzaju kosztu, istotne jest to, czy opłata przygotowawcza rzeczywiście stanowi ekwiwalent za dokonanie ściśle określonych czynności (związanych z zawarciem umowy i uruchomieniem kredytu), czy też w istocie stanowi wynagrodzenie za postawienie do dyspozycji konsumenta i korzystanie przez niego z kapitału pozwanego.

Skoro cytowany art. 49 ust. 1 ustawy nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzaju kosztów określonych w art. 5 ust. 6 ustawy, to w razie wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu winny ulec nawet te koszty, które konsument poniósł przed spłatą kredytu. Intencją ustawodawcy nie było różnicowanie możliwości obniżenia kosztów kredytu w zależności od tego, jaki charakter ma ten koszt i w jakim czasie został poniesiony, lecz ustanowienie proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu.

W kontekście tych rozważań nietrafny jest pogląd pozwanego, który podzielił koszty kredytu na dwa rodzaje, z których niektóre tylko mogą podlegać zwrotowi na rzecz kredytobiorcy, w razie wcześniejszej spłaty. Interpretacja przepisu dopuszczająca taki podział kosztów kredytu umożliwiałaby konstruowanie umów kredytowych w taki sposób, że kredytobiorcy nie pobieraliby odsetek lub pobieraliby je w niewielkim stopniu, natomiast wynagrodzenie kredytobiorcy byłoby ukryte pod opatami przygotowawczymi, administracyjnymi, różnego rodzaju prowizjami itp. Ewentualnie kredytobiorcy, rekompensując sobie ustanowione przez ustawodawcę limity w zakresie odsetek maksymalnych, oprócz pobierania odsetek w dopuszczalnej prawem wysokości mogliby naliczać dodatkowe prowizje, i opłaty – jako koszty jednorazowe, nie związane z okresem trwania umowy, a wiec nie podlegające redukcji w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu.

Taka wykładnia art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim jest zgodna z unijna dyrektywą nr 2008/48/WE (tak Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 5 września 2017 roku, sygn.. III Ca 10/17).

Uzasadnione wydaje się stanowisko, że niektóre koszty jednorazowe kredytobiorcy mogą nie podlegać zwrotowi – wyłącznie, jeśli są ściśle związane z zawarciem i uruchomieniem konkretnego kredytu; przykładowo - łatwe do udowodnienia koszty wydruku umowy czy pośrednictwa kredytowego. Należy wiec w każdym wypadku badać rzeczywistą istotę każdego kosztu kredytowego.

Pozwany wskazując, że pobrana opłata przygotowawcza zawiera koszty, dzielące się dwie kategorie, w tym wyżej opisane koszty jednorazowe, w ten sposób co do zasady przyznał, że część tej opłaty (odpowiadająca pozostałym kosztom – niejednorazowym), winna ulec zwrotowi na rzecz powoda - czego jednak nie dokonał po przedterminowej spłacie kredytu przez powoda. W pismach skierowanych do powoda i poręczyciela wskazał jako koszty jednorazowe na koszty wynagrodzenia pośrednika - (...) sp. z o.o., rozpatrywania wniosków kredytowych, przygotowania umów, uruchomienia administrowania – wprowadzenie do systemu umowy, harmonogramu, zabezpieczeń. Jednakże wyraził stanowisko, iż do strony powodowej należy wskazanie, które konkretnie z tych kosztów i w jakiej wysokości winny ulec obniżeniu. Stanowisko takie jest sprzeczne z zasadą wyrażoną w treści art. 6 k.c., że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Skoro pozwany uważa – wbrew stanowisku powoda, że niektóre ze składników opłaty przygotowawczej nie podlegają zwrotowi w oparciu o art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, winien to wykazać w procesie, tym bardziej, że charakter kosztów składających się na opłatę przygotowawczą nie wynika precyzyjnie z treści umowy kredytowej.

W toku procesu pozwany nie wykazał w oparciu o jakiekolwiek dowody, że opisana w umowie kredytu opłata przygotowawcza lub jej część stanowi ekwiwalent konkretnych, podjętych przez niego i mających określoną wartość czynności związanych z zawarciem i uruchomieniem umowy zawartej z T. C., w tym wskazanych w odpowiedzi na pozew kosztów „zaangażowania osób i systemów do analizy sytuacji i powzięcia decyzji”.

Przedstawiona przez pozwanego faktura potwierdza, że korzystał on z usług pośrednika kredytowego i płacił mu z tego tytułu wynagrodzenie i prowizje. Brak jednak dowodu, by usługi te odnosiły się do umowy zawartej z powodem, a tym bardziej, by związane były z poniesieniem kosztów w konkretnie wskazanej wysokości. Dodatkowo powód w oparciu o dowody z zeznań świadka oraz z dokumentów - formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego oraz umowy kredytu, wykazał, że w związku z umową z dnia 08 kwietnia 2016 r. nie korzystano z usług pośrednika kredytowego. Pod umowa widnieją podpisy wyłącznie powoda i pracowników reprezentujących (...), zaś z treści umowy nie wynika, że do kosztów kredytu zaliczono koszty pośrednictwa kredytowego, która to informacja stanowić winna niezbędny element umowy, zgodnie z art. 30 ust. 10 ustawy.

Jednocześnie zdaniem Sądu, procentowe wyliczenie opłaty przygotowawczej - aż 25% pożyczonego kapitału, potwierdza, że opłata ta nie może stanowić w przeważającej części odpowiednika kosztów takich czynności jednorazowych, jak rozpatrywanie wniosków kredytowych, przygotowanie umowy, uruchomienie administrowania, wprowadzenie do systemu umowy, harmonogramu, zabezpieczeń.

Kwota dochodzona pozwem odpowiada części uiszczonej opłaty proporcjonalnej (19.800 zł) obliczonej w proporcji do rzeczywistego okresu kredytowania t.j. 364 dni spośród całego okresu tj. 2913 dni (19.800,00 zł : 2913 dni = 6,79 zł za 1 dzień/ 6,79 zł x 364 dni = 2.471,56 zł/ 19.800,00 zł – 2.471,56 zł = 17.328,85 zł (powód mógł zatem żądać większego zwrotu)).

Z uwagi na powyższe powództwo podlega uwzględnieniu w całości.

O należnych od zasądzonych świadczeń odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k. c. – zgodnie z żądaniem powoda. Jak wynika z pisma pozwanego z dnia 21 lutego 2017 roku (k.29 oraz k.30), już w lutym 2017 roku, pozwany wiedział o żądaniu powoda, pozostawał więc w zwłoce z zapłatą roszczenia. Tym samym żądanie zasądzenie odsetek od 8 kwietnia 2017 roku, jest usprawiedliwione.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Pozwany jako przegrywający spór obowiązany jest zwrócić stronie powodowej koszty niezbędne do celowego dochodzenia swych praw, na które składają się: opłata od pozwu w wysokości 867 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w wysokości 3.600 zł, obliczone stosownie do wartości przedmiotu sporu, zgodnie z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Zarządzenie: Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.